Het kersverse Zwemcentrum Rotterdam biedt plek voor zowel topsport als voor de Rotterdammers. Het is het eerste gerealiseerde project voor de gebiedsontwikkeling Hart van Zuid Rotterdam en daarmee spraakmakende aanjager voor het toekomstige bruisend stadscentrum in Rotterdam Zuid. Het nieuwe topsport centrum zal de regio Rotterdam op de kaart zetten voor nationale en internationale kampioenschappen op het allerhoogste niveau binnen de zwemsport. Naast het 50-meter wedstrijdbad, met faciliteiten voor de topsporter, is er ook een 25-meter doelgroepen bad voor mixed-use en trainingen, laagdrempelig voor de recreant. Een glazen wand verbindt de twee baden.

Metamorfose: Zwemmen in een kantoor
Het gebied rond Zuidplein en Ahoy ondergaat de komende jaren een metamorfose met de aanleg van nieuwe publieke gebouwen en de herinrichting van de buitenruimte. Het wordt een plek waar bewoners, bezoekers en ondernemers zich helemaal thuis voelen. Een van de belangrijkste veranderingen is de transformatie van het voormalige deelgemeentekantoor tot Zwemcentrum Rotterdam. Het oude zwembad Charlois voldeed niet meer aan de huidige kwaliteitseisen en op dat moment stond het tegenoverliggende deelgemeentekantoor leeg. In opdracht van het consortium Hart van Zuid heeft Kraaijvanger Architects op basis van het programma van het Sportbedrijf Rotterdam de transformatie ontworpen. Het is een publiekstrekker die ook nog eens hernieuwd contact maakt met de omgeving dankzij een direct van buitenaf bereikbare diversiteit aan kantoren, fitness, (sport)winkels en horecavoorzieningen in de plint. Dit versterkt de stedenbouwkundige context. Het gebied krijgt een impuls omdat lokale ondernemers zich hier kunnen vestigen in commerciële units.

Loyaliteit en kwaliteit
Met de realisatie van het Zwemcentrum Rotterdam is er iets bijzonders gebeurd:
1. Rotterdam Zuid heeft een zwembad terug gekregen voor alle doelgroepen uit de buurt. Een veelzijdig staaltje van loyaliteit.
2. De stad Rotterdam ziet namelijk met de komst van een officieel 50m-wedstrijdbad haar topsport ambities verder vormgegeven.
3. De Koninklijke Nederlandse Zwem Bond (KNZB) is blij met het nieuwe bad en beschouwt de totstandkoming van het bad in de Maasstad als een ‘good practice’ voor toekomstige zwemontwikkelingen.
4. Het multifunctioneel complex draagt bij aan de levendigheid van de wijk.
5. Door de transformatie is er bovendien op duurzame wijze een karakteristiek gebouw met behoud van structuren en buiten- en binnengevels bewaard gebleven en gerenoveerd.

De aanbouwen op de beide kopse zijden van het gebouw refereren aan de stoere industriële haven architectuur van Rotterdam Zuid en zijn qua maat en schaal afgestemd op de ritmiek van het oorspronkelijke gebouw. De beide zwembaden zijn opgetild ten opzichte van het maaiveld waardoor er een levendige gebouwplint ontstaat. Binnen de bestaande gebouwvleugels zijn vrijwel alle ondersteunende functies opgenomen zoals tribunes, kleedkamers, bergingen maar ook techniek. Op diverse plekken waar het bestaande gebouw zichtbaar is, wordt de oorspronkelijke architectuur zoveel mogelijk gerespecteerd en teruggebracht in originele staat.

Exterieur en interieur
De bestaande gevel van het deelgemeentekantoor is duurzaam gerenoveerd en zo veel mogelijk behouden. Dit is zowel buiten als binnen zichtbaar. De gevel van de uitbreiding bestaat uit ramen met verschillende groottes. Grotere ramen bevinden zich daar waar behoefte is aan daglichttoetreding, kleinere op plekken waar de privacy nodig is. De nieuwe gevel is geïnspireerd op de bestaande gevel. Dit is te zien aan het ritme, de kleurstelling en de dieptewerking. Het gebouw vormt hierdoor één geheel.

In het 50m wedstrijdbad ligt de nadruk op de sport, de omgeving is wit en rustig zodat de atleten goed zichtbaar zijn. De grote tribune is geheel in blauw uitgevoerd, dit geeft voor de sporters een rustig beeld en kadert de wedstrijden voor de toeschouwers contrastrijk in. De sportieve sfeer is door vertaald naar entreegebied, douches en kleedkamers.

Vriendelijke walvissen wijzen de weg in het entreegebied
SILO creëerde samen met Kraaijvanger Architects een verrassend, gastvrij en veilig entreegebied. Het blauw van de tribune en de sportieve witte sfeer komen hier terug. Als bezoeker kom je het gebouw binnen op de begane grond. Binnen het doorlopende ontworpen illustratief beeld wijzen drie walvissen de weg. De vriendelijke en respectvolle walvissen begroeten de bezoekers en fungeren als waakzame waterreuzen. Psychologisch onderzoek wijst uit dat afbeeldingen van ogen een positief effect hebben op de sociale veiligheid. Waar camera’s het toezicht expliciet maken, kunnen de walvissen met hun grote ogen op een positieve manier respectvol gedrag stimuleren. Met hun onderzoekende blik houden ze letterlijk een oogje in het zeil in het onbemande entréegebied. Voor zwembaden gelden strenge eisen als het gaat om de veiligheid en duurzaamheid van materialen. Het iconische beeld is daarom uitgevoerd in een innovatief pixel-perfect mozaïek van 160m², bestaande uit 967.375 tegels. In zijn totaliteit geeft het mozaïek eigenheid aan het zwembad en verhoogt het de kwaliteitsbeleving van het entreegebied.

Sociale en economische impact
Het behoud van het karakteristieke gebouw is belangrijk voor de identiteit van de wijk en is voor velen een herkenningspunt en makkelijk te bereiken via het tegenoverliggende OV knooppunt. Het zwembad biedt mogelijkheden om de sportachterstanden in Rotterdam Zuid noemenswaardig te verbeteren en biedt ruimte aan de zeer nodige zwemlessen voor kinderen. Het ontworpen complex is meer dan alleen een zwemcentrum.

Vanuit de topsport functie worden er regelmatig grote landelijke wedstrijden georganiseerd, waardoor er veel belangstellenden naar dit gebied trekken. Dit zal de lokale economie stimuleren, voor bedrijvigheid zorgen en zodoende de aanblik van Rotterdam Zuid aanzienlijk verbeteren. In de aankomende maanden staan reeds diverse grote wedstrijden op de agenda, zodat er records kunnen worden gebroken en nieuwe kampioenen opstaan in Rotterdam.

Hart van Zuid
Doordat de zwemfunctie zich hoofdzakelijk op de 1e verdieping bevindt, is de gebouwplint gevuld met diverse commerciële ruimten (horeca, terrassen, winkels) en de stadswinkel. Zo ontstaat een divers programma dat goed aansluit op de directe stedenbouwkundige context van Hart van Zuid. Deze ontwikkelingen worden ondersteund door een herinrichting van de openbare ruimte, deze wordt direct naast het zwembad geheel vernieuwd en autovrij gemaakt. De ontwikkeling zal zich doorzetten richting Ahoy, waarmee de combinatie tussen nieuwe gebouwen en de herinrichting van de openbare stedelijke omgeving belangrijk is voor een geslaagde leefbaarheid in deze wijk. Het zwembad zal de gebiedsaanjager zijn, wat zal zorgen voor meer diversiteit en activiteiten in de directe omgeving.

PROJECTGEGEVENS
Architect: Kraaijvanger Architects
met als ontwerpteam: Vincent van der Meulen, Joost Esschendal, Jan-Hein Franken, Laurence Meulman, Bart van der Werf, Eveline Withagen
Opdrachtgever: Consortium Ballast Nedam & Heijmans
Aannemer: Ballast Nedam
Adviseur: Adviesbureau Tielemans, DWA, DGMR
Kunstwerk Walvis entreegebied: Silo
Ontwerp: 2014
Bouw periode: 2016/2017
BVO: 15.225 m²
Overige betrokkenen
Adviseur bouwkosten: Ballast Nedam
Adviseur – constructies: Tielemans
Adviseur installaties: DWA
Adviseur brandveiligheid: DGMR

Leveranciers: Mosa, Agrob Buchtal, OWA , Groot en Visser, Knauf Aquapanel, Variopool, Strikolith, Kingspan

Foto’s: © Thijs Wolzak (walvissen) en © Ronald Tilleman