HET UTRECHTLAB
De Provincie Utrecht heeft het UtrechtLab opgericht. Een instituut dat staat voor samenwerking tussen partijen met het oog op het bespreekbaar maken van complexe en omvangrijke projecten. De opgave werd opgesplitst in drie fasen te weten de realisatie van een pop-up waarmee het instituut op de kaart gezet zou moeten worden, de vormgeving van het interieur van een bus om daarmee het land in te kunnen trekken en tot slot de realisatie van een definitieve eigen ruimte met meer faciliteiten en vooral een grotere afmeting.

POP-UP
In de eerste fase heeft architecten van Mourik een pop-up paviljoen ontworpen in de centrale hal van het provinciehuis Utrecht. Het is een plek waar de Provincie Utrecht samen met tal van partners werkt aan oplossingen voor de complexe actuele maatschappelijke problemen van vandaag en morgen. De idee is dat, willen we dergelijke uitdagingen het hoofd kunnen bieden, expertise en specialismen van buitenaf nodig zijn. Zij worden gevraagd mee te denken. Met deze nieuwe strategie neemt de provincie niet louter een regulerende, maar (juist) ook een faciliterende rol op zich.

EEN WIT LANDSCHAP
De pop-up is ontworpen als een circulair, multifunctioneel en neutraal landschap met een volstrekt unieke identiteit in de centrale hal. Er zijn verschillende plekken voor overleg en samenwerking welke afgescheiden zijn door één doorlopend gordijn. Door deze meer of minder te openen, kunnen de gebruikers de ruimte afstemmen op hun behoefte. Het landschap is compleet wit, en daarmee neutraal. Alle elementen, meubels, kolommen, de vloer en de gordijnen zijn egaal wit, waarmee de mensen, de informatie en het project centraal worden gesteld. Deze abstractie, het abstraheren van een gegeven tot een essentie, is uiteindelijk ook hetgeen waar de gebruikers van de ruimte voor komen te staan. Zij zullen hier werken aan een probleem, met elkaar, tot de essentie komen en daarna proberen een oplossing te formuleren.

CIRCULAIR CONCEPT
De stoelen, tafels en andere elementen in het lab zijn verzameld: dat wil zeggen dat tweedehands objecten een tweede leven hebben gekregen in de pop-up van het UtrechtLab. Dit hergebruik is naast een belangrijk circulair statement ook inhoudelijk onderdeel van het concept: verschillende strategieën en diverse identiteiten komen samen in het UtrechtLab. Tevens hebben bepaalde meubels een nieuwe betekenis gekregen, bijvoorbeeld door elementen anders te gebruiken dan oorspronkelijk de bedoeling was. De gewenste uniformiteit ontstaat met het wit spuiten van de meubels. De pop-up is zo ontworpen dat deze kan worden afgebroken en elders weer kan worden opgebouwd. Zo creëert architecten van Mourik een ruimte die met nadruk anders is dan een normaal kantoorlandschap, een die ruimte biedt voor creativiteit, samenwerking en co-creatie.

SERVIES
Fase twee behelsde de realisatie van het UtrechtLab in een door de provincie aan te schaffen bus. Zo kon het UtrechtLab overal in de provincie ter plekke zijn. Het is dit deel van de opgave die achteraf het meest in het oog springt. Hoe verder de discussie voerde om te komen tot een programma van eisen voor de inrichting (mede in relatie tot het ter beschikking staande budget), hoe verder wij afdreven van het doel, althans zo leek het. In werkelijkheid ontdekten wij dat de bus het middel was en niet het doel. Het doel was namelijk om mensen bij elkaar te brengen en de onderlinge dialoog te stimuleren. Het werd een koffieservies en wel een heel bijzonder.

Zoals algemeen bekend, begint menig goed gesprek met een kop koffie of thee. Dit gegeven hebben wij met beide handen aangegrepen en het interieur voor de bus ingewisseld voor het ontwerp van een 15-tal koffiekoppen, waarbij iedere kop uniek gebaseerd is op één van de door Freud geformuleerde humorstrategieën. Wat ons in de humor het meest interesseert, zijn niet zozeer de grappen, maar de strategieën die de grap voorzien van de verrassende wending.

Sigmund Freud onderzocht deze motieven en beschreef ze in “Der Witz und Seine Beziehung zum Unbewussten”, uit 1905. Dit thema boeit ons al vele jaren en dan vooral met betrekking tot de wijze waarop de verschillende strategieën toe te passen en terug te vinden zijn in de architectuur en de gevolgen hiervan voor de beleving van de ruimte.

Het project voor de provincie Utrecht heeft ertoe geleid dat wij de strategieën specifiek onder de aandacht konden brengen en in konden zetten om de discussie binnen het UtrechtLab te versterken en te verlevendigen. Niet per definitie om de oplossing naderbij te brengen, maar om de deelnemers aan de discussie te verleiden tot meer creativiteit in de richting van een oplossing en om meer inzicht te verkrijgen in de betekenis van de opgave.

De tegenstelling, de unificatie, de analogie, de onschuld en de omkering zijn één van de strategieën die wij hebben vertaald naar een kop. Iedere kop bevat zo het vermogen om het gesprek een verrassende wending te geven die zo mogelijk leidt tot de oplossing. En mocht dit niet het geval zijn, dan is er op z’n minst sprake van een bijzonder gesprek.

Op dit moment zijn wij druk doende om het permanente UtrechtLab te realiseren in het provinciehuis vanuit hetzelfde concept als voor het servies en de pop-up.

architecten van Mourik